5 Dywizja Pancerna SS „Wiking”

5 Dywizja Pancerna SS „Wiking”
5. SS-Panzerdivision „Wiking“
	Historia
Państwo	III Rzesza
Sformowanie	1940
Rozformowanie	5 maja 1945
Nazwa wyróżniająca	Wiking
	Dowódcy
Pierwszy	SS-Obergruppenführer Felix Steiner
Ostatni	SS-Oberführer Karl Ullrich
	Działania zbrojne
	II wojna światowa Operacja Barbarossa; Operacja Fall Blau; bitwa o Dniepr; bitwa pod Rąblowem; Bitwa pod Warszawą 1944; Operacja Frühlingserwachen;
	Organizacja
Formacja	Waffen-SS
Rodzaj wojsk	wojska pancerne
	Multimedia w Wikimedia Commons

5 Dywizja Pancerna SS „Wiking” – jednostka Waffen-SS sformowana w drugiej połowie 1940 roku jako dywizja grenadierów na podstawie pułku SS „Germania” wyłączonego ze składu SS-Verfügungstruppe.

Historia

W grudniu 1940 roku przyjęto oznaczenie nowej jednostki jako Dywizja Zmotoryzowana SS „Germania”, jednak po zakończeniu procesu formowania w styczniu 1941 roku nazwę tę zmieniono ponownie, tym razem określając nową jednostkę jako Dywizja Zmotoryzowana SS „Wiking”. Dowództwo jednostki powierzono SS-Brigadeführerowi Feliksowi Steinerowi.

Jej żołnierzami byli Niemcy z pułku Germania oraz kolaboranci z Norwegii, Szwecji, Danii, Belgii, Holandii, Finlandii i Estonii, których wcielono do pułków: „Westland” i „Nordland”. Tym samym dywizja ta była jedną z najbardziej „międzynarodowych” dywizji Waffen-SS. Była też najsilniejszą dywizją SS, dorównując doborowym liniowym dywizjom Wehrmachtu.

Uczestniczyła w inwazji III Rzeszy na ZSRR. Posuwając się na wschód między 3 a 6 lipca 1941 pododdziały dywizji dokonały serii antyżydowskich pogromów (Złoczów, Zborów, Jezierna, Tarnopol, Skałat, Grzymałów), w których zamordowano od 4300 do 7000 Żydów^[1].

W listopadzie 1942 roku, podczas walk na Kaukazie, została przekształcona w dywizję grenadierów pancernych. W październiku 1943 roku stała się dywizją pancerną, cały czas walcząc na froncie wschodnim. W maju 1944 brała udział w operacji „Maigewitter”, mającej na celu rozbicie oddziałów partyzanckich na terenie Lubelszczyzny. W bitwie pod Rąblowem toczonej 14 maja 1944 walczyła przeciw oddziałom partyzanckim Armii Ludowej, Armii Krajowej i Batalionów Chłopskich oraz oddziałowi partyzantki radzieckiej^[2]. Następnie została wycofana do Niemiec w celu przezbrojenia.

Po przezbrojeniu dywizja walczyła pod Warszawą, a niektóre pododdziały dywizji uczestniczyły w tłumieniu powstania warszawskiego. W styczniu 1945 r. walczyła na Węgrzech, a działalność bojową zakończyła w Austrii w okolicach Grazu^[3].

Organizacja i skład 5 Dywizji Pancernej SS „Wiking” w maju 1944 r.

Sztab dywizji

pluton motocykli: 6 lkm,
samobieżna bateria artylerii plot.: 4 działka 20 mm
pluton samobieżnej artylerii ppanc.: 3 lkm, 3 działa 75 mm (7,5 cm PaK 40)
pluton dział piechoty: 2 działa 75 mm (7,5 cm IG 37)
mieszany pluton grenadierów panc.: 4 ckm, 6 lkm, 2 moździerze 81 mm

5. pułk czołgów SS (5 pułk pancerny SS))

sztab pułku
I batalion pancerny – 4 kompanie (I-IV) – czołgi Pz.Kpfw. V „Pantera” (wg etatu 79 czołgów)
- pluton obsługi technicznej czołgów

II batalion pancerny – 4 kompanie (V-VIII) – czołgi Pz.Kpfw. IV (wg etatu 80-100 czołgów)
- pluton obsługi technicznej czołgów

9. pułk grenadierów pancernych SS „Germania”

sztab pułku
I batalion
- 3 kompanie (I-III)-4 ckm, 18 lkm, 2 moździerze 81 mm, 2 miotacze płomieni,
- kompania ciężkiej broni wsparcia (IV) w składzie:
  - pluton moździerzy: 2 lkm, 4 moździerzy 120 mm,
  - pluton dział ppanc.: 3 lkm, 3 działa 75 mm (7,5 cm PaK 40)
  - 2 sekcje dział piechoty: 2 lkm, 4 działa 75 mm (7,5 cm IG 37)

II batalion (kompanie VI-IX) – struktura i uzbrojenie jak w I batalionie
III batalion (kompanie XI-XV wyposażone w półgąsienicowe transportery opancerzone Sd.Kfz. 251/1 Ausf. D
3 kompanie (I-III) na transporterach opancerzonych: 4 ckm, 40 lkm, 2 moździerze 81 mm, 2 miotacze płomieni, 7 działek 20 mm, 2 działa 75 mm
IV kompania w składzie:
- 1 pluton saperów: 13 lkm, 6 miotaczy płomieni
- sekcja dział piechoty: 1 lkm, 2 działa 75 mm (7,5 cm IG 37)
- pluton dział ppanc.: 8 lkm, 3 działa 75 mm (7,5 cm PaK 40)
- pluton dział: 8 lkm, 6 dział 75 mm

XVI (samobieżna) kompania artylerii plot: 12 działek 20 mm, 4 lkm,
XVII (samobieżna) kompania dział piechoty: 6 dział 150 mm sIG 33, 8 lkm,
XVIII zmotoryzowana kompania saperów: 2 ckm, 12 lkm, 6 miotaczy płomieni, 2 moździerze 81 mm

10. pułk grenadierów pancernych SS „Westland”

struktura i uzbrojenie jak w 9. pułku

5. pułk artylerii pancernej SS

sztab pułku i bateria sztabowa: 2 lkm
samobieżna bateria artylerii plot.: 4 poczwórnie sprzężone działka 20 mm, 2 lkm

I batalion artylerii polowej (samobieżnej):
- sztab i (samobieżna) bateria sztabowa: 3 lkm, 3 działka 20 mm
- 2 baterie samobieżnych lekkich haubic: każda 6 pojazdów Sd.Kfz. 124 „Wespe” uzbrojonych w haubice 105 mm (10,5 cm leFH 18)
- 1 bateria samobieżnych ciężkich haubic polowych: pojazdy Sd.Kfz. 165 „Hummel” uzbrojonych w haubice 150 mm (15 cm sFH 18 (L/30))

II batalion
- sztab i bateria sztabowa: 3 lkm, 3 działka 20 mm
- 2 zmotoryzowane baterie: każda po 6 haubic 10,5 cm leFH 18/40
III batalion (o takiej samej strukturze jak II batalion)
IV batalion
- sztab i bateria sztabowa (3 lkm, 3 działka 20 mm)
- 2 zmotoryzowane baterie: każda po 6 haubic 15 cm sFH 18, 2 lkm
- 1 zmotoryzowana bateria: 6 dział 105 mm (10,5 cm sK 18/40), 2 lkm

5. batalion rozpoznawczy SS

sztab batalionu
pluton ciężkich samochodów panc.: 6 ciężkich samochodów panc. SdKfz 234/3 z 75 mm działami KwK 37, 6 lkm
kompania samochodów panc.: 18 działek 20 mm, 24 lkm
kompania samochodów panc.: uzbrojona w transportery opancerzone, 16 działek 20 mm, 25 lkm
2 kompania transporterów opancerzonych: 49 lkm, 2 moździerze 81 mm, 3 działa 75 mm
1 kompania transporterów opancerzonych w składzie:
- pluton saperów: 13 lkm, 6 miotaczy płomieni,
- pluton dział ppanc.: 8 lkm, 3 działa 75 mm (7,5 cm PaK 40),
- sekcja dział piechoty: 2 działa 75 mm (7,5 cm lG 37), 4 lkm,
- sekcja dział: 8 lkm, 6 dział 75 mm,
- zmotoryzowana kolumna zaopatrzeniowa batalionu rozpoznawczego: 3 lkm

5. batalion artylerii ppanc. SS

sztab batalionu
3 kompanie dział samobieżnych: każda po 14 dział 75 mm (7,5 PaK 40) i 14 lkm, Sd.Kfz. 139 Marder III/ 75 mm (7,5 cm PaK 40)

5. batalion artylerii plot SS

sztab i bateria sztabowa
3 zmotoryzowane baterie ciężkiej artylerii plot: każda po 4 działa 88 mm Flak 36, 3 działka 20 mm, 3 lkm
1 zmotoryzowana bateria średniej artylerii plot: 9 dział 37 mm, 4 lkm
zmotoryzowany pluton reflektorów: 4 reflektory o średnicy 600 mm

5. pancerny batalion saperów

sztab (2 lkm)
1 kompania saperów na transporterach opancerzonych: 2 ckm, 46 lkm, 3 ciężkie karabiny ppanc., 2 moździerze 81 mm, 6 miotaczy płomieni Sd.Kfz 251/7 Ausf. D „Pionierpanzerwagen”
2 zmotoryzowane kompanie saperów: 2 ckm, 18 lkm, 2 moździerze 81 mm, 6 miotaczy płomieni
zmotoryzowana kolumna mostowa do budowy przepraw dla czołgów ciężkich: 5 lkm
zmotoryzowana kolumna mostowa do budowy przepraw dla czołgów lekkich: 3 lkm

5. batalion łączności SS

1 pancerna kompania telefoniczna: 14 lkm
1 pancerna kompania radiowa: 20 lkm
1 zmotoryzowana kolumna zaopatrzeniowa batalionu łączności

5. polowy batalion uzupełnień (szkolny)

5 kompanii

5. oddział zaopatrzeniowy SS

7 kompanii zaopatrzeniowych (I-VII) o nośności 120 ton: każda po 8 lkm
5. zmotoryzowana kolumna zaopatrzeniowa lekkiej artylerii plot
5. zmotoryzowana kompania warsztatowa: 4 lkm
5. zmotoryzowana kompania zaopatrzeniowa: 8 lkm

5. park samochodowy SS

1., 2., 3. zmotoryzowane kompanie obsługi: każda po 4 lkm
5. zmotoryzowana kolumna obsługi ciężkiego sprzętu (o nośności 75 ton)

Służby medyczne

1., 2., kompanie medyczne 5. oddziału medycznego SS: każda po 2 lkm
1., 2., 3. oddział 5. kolumny ambulansowej SS

Administracja

5. zmotoryzowana kompania piekarń polowych SS: 6 lkm
5. zmotoryzowana kompania rzeźni polowych SS: 6 lkm
5. zmotoryzowany dywizyjny pluton administracyjny SS: 2 lkm
5. zmotoryzowany oddział (5 plutonów) Żandarmerii Polowej SS: 15 lkm
5. zmotoryzowany oddział poczty polowej SS: 2 lkm

Dywizja liczyła około 14 800 oficerów i żołnierzy

Dowódcy

SS-Obergruppenführer Felix Steiner (1 grudnia 1940 – 1 maja 1943)
SS-Obergruppenführer Herbert Otto Gille (1 maja 1943 – 6 sierpnia 1944)
SS-Oberführer Eduard Deisenhofer (6 sierpnia 1944 – 12 sierpnia 1944)
SS-Standartenführer Johannes Mühlenkamp (12 sierpnia 1944 – 9 października 1944)
SS-Oberführer Karl Ullrich (9 października 1944 – 5 maja 1945)

Przypisy

↑ Struve 2022 ↓, s. 42.
↑ Mała Encyklopedia Wojskowa 1971 ↓, s. 35, t.3.
↑ Niemiecka broń pancerna 1999 ↓, s. 407,.

Bibliografia

Janusz Ledwoch: Waffen SS jednostki pancerne. Warszawa: Inter-Model, 1993.
Jacek Solarz: Wiking 1941-1945. Warszawa: Wydawnictwo Militaria, 2003. ISBN 83-7219-167-0.
Ryszard Majewski: Waffen-SS mity i rzeczywistość. Wrocław: Krajowa Agencja Wydawnicza, 1983, s. 284-285. ISBN 83-03-00102-7.
Robin Lumsden: Waffen-SS organizacja działania bojowe umundurowanie. Warszawa: Wydawnictwo Militaria, 1999. ISBN 83-7219-018-6.
pismo Militaria nr 4/2010
Kai Struve. German Pogroms: Atrocities of the Waffen-SS Division ‘Wiking’ in Eastern Galicia in July 1941. „Moreshet. Journal for the Study of the Holocaust and Antisemitism”. 19, 2022. (ang.).
Praca zbiorowa: Mała Encyklopedia Wojskowa. Warszawa: MON, 1971.
Dariusz Jędrzejewski, Zbigniew Lalak: Niemiecka broń pancerna 1939-1945. Warszawa: Lampart, 1999.

[CITEREFStruve202242-1] Struve 2022 ↓, s. 42.

[CITEREFMała_Encyklopedia_Wojskowa197135,_t.3-2] Mała Encyklopedia Wojskowa 1971 ↓, s. 35, t.3.

[CITEREFNiemiecka_broń_pancerna1999407,-3] Niemiecka broń pancerna 1999 ↓, s. 407,.

[1]

[2]

[3]

Pancerne	1 Dywizja Pancerna SS „Leibstandarte SS Adolf Hitler” 2 Dywizja Pancerna SS „Das Reich” 3 Dywizja Pancerna SS „Totenkopf” 5 Dywizja Pancerna SS „Wiking” 9 Dywizja Pancerna SS „Hohenstaufen” 10 Dywizja Pancerna SS „Frundsberg” 12 Dywizja Pancerna SS „Hitlerjugend”
Grenadierów pancernych	4 Dywizja Grenadierów Pancernych SS „Polizei” 11 Ochotnicza Dywizja Grenadierów Pancernych SS „Nordland” 16 Dywizja Grenadierów Pancernych SS „Reichsführer SS” 17 Dywizja Grenadierów Pancernych SS „Götz von Berlichingen” 18 Ochotnicza Dywizja Grenadierów Pancernych SS „Horst Wessel” 23 Dywizja Grenadierów Pancernych SS „Nederland” 27 Ochotnicza Dywizja Grenadierów SS (1 flamandzka) „Langemarck” 28 Ochotnicza Dywizja Grenadierów Pancernych SS (1 walońska) „Wallonien”
Górskie	6 Dywizja Górska SS „Nord” 7 Ochotnicza Dywizja Górska SS „Prinz Eugen” 13 Dywizja Górska SS (1 chorwacka) „Handschar” 21 Dywizja Górska SS (1 albańska) „Skanderbeg” 23 Dywizja Górska SS (2 chorwacka) „Kama” 24 Dywizja Górska SS „Karstjäger”
Kawalerii	8 Dywizja Kawalerii SS „Florian Geyer” 22 Ochotnicza Dywizja Kawalerii SS 33 Dywizja Kawalerii SS (3 węgierska) 37 Ochotnicza Dywizja Kawalerii SS „Lützow”
Grenadierów	14 Dywizja Grenadierów SS (1 ukraińska) 15 Dywizja Grenadierów SS (1 łotewska) 19 Dywizja Grenadierów SS (2 łotewska) 20 Dywizja Grenadierów SS (1 estońska) 25 Dywizja Grenadierów SS (1 węgierska) „Hunyadi” 26 Dywizja Grenadierów SS (2 węgierska) „Hungaria” 29 Dywizja Grenadierów SS (1 rosyjska) 29 Dywizja Grenadierów SS (1 włoska) 30 Dywizja Grenadierów SS (1 białoruska) 30 Dywizja Grenadierów SS (2 rosyjska) 31 Ochotnicza Dywizja Grenadierów SS „Böhmen und Mähren” 32 Ochotnicza Dywizja Grenadierów SS „30 Januar” 33 Dywizja Grenadierów SS (1 francuska) „Charlemagne” 34 Dywizja Grenadierów SS „Landstorm Nederland” 35 Dywizja Grenadierów Policji SS 36 Dywizja Grenadierów SS 38 Dywizja Grenadierów SS „Nibelungen”