Przejdź do zawartości

Maria Tarnowska

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Maria Tarnowska
Ilustracja
major major
Pełne imię i nazwisko

Maria Aniela Seweryna Tarnowska

Data i miejsce urodzenia

6 lipca 1880
Milanów, Królestwo Polskie

Data i miejsce śmierci

10 lipca 1965
Warszawa, Polska

Przebieg służby
Siły zbrojne

Wojsko Polskie
Armia Krajowa

Główne wojny i bitwy

I wojna światowa
powstanie warszawskie

Odznaczenia
Krzyż Komandorski Orderu Odrodzenia Polski Krzyż Walecznych (1920–1941) Złoty Krzyż Zasługi z Mieczami Złoty Krzyż Zasługi (II RP) Medal Niepodległości Medal Pamiątkowy za Wojnę 1918–1921 Medal Dziesięciolecia Odzyskanej Niepodległości Medal Florence Nightingale
Maria Tarnowska podczas rozmów kapitulacyjnych pod koniec powstania warszawskiego 1944

Maria Aniela Tarnowska ze Światopełk-Czetwertyńskich (ur. 6 lipca 1880 w Milanowie, zm. 10 lipca 1965 w Warszawie[1]) – polska księżna, działaczka społeczna, major Armii Krajowej.

Życiorys

[edytuj | edytuj kod]

Urodziła się w majątku ojca Włodzimierza Ludwika Światopełk-Czetwertyńskiego h. Pogoń Ruska i Marii Wandy Felicji z hr. Uruskich h. Sas (1853–1931). Ojciec brał udział w powstaniu styczniowym, za co został zesłany na Syberię, dziadek Marii – książę Kalikst Światopełk-Czetwertyński – brał udział w powstaniu listopadowym. Otrzymała staranne wychowanie. Miała pięcioro rodzeństwa, w tym brata Seweryna Czetwertyńskiego. 10 września 1901 poślubiła hrabiego Adama Tarnowskiego h. Leliwa, dyplomatę austro-węgierskiego[2]. Mieli syna Andrzeja Jana Mariana (1902–1949)[3].

Przed I wojną światową brała udział w tajnym nauczaniu. Była sanitariuszką podczas wojen bałkańskich oraz na froncie austriacko-rosyjskim I wojny światowej[4]. W czasie wojny polsko-bolszewickiej była komendantem czołówki Czerwonego Krzyża. W 1923 została, jako pierwsza Polka, odznaczona Medalem Florence Nightingale. Po wojnie weszła w skład zarządu Polskiego Czerwonego Krzyża. W 1928 była przewodniczącą Wydziału Sióstr PCK. Dzięki jej inicjatywie w okresie międzywojennym powstało społecznie w całej Polsce ok. 300 wiejskich ośrodków zdrowia.

W 1942 została aresztowana przez Gestapo pod zarzutem nielegalnego przyjęcia pieniędzy dla PCK z zagranicy. Przez kilka miesięcy więziona na Pawiaku. Po zwolnieniu wstąpiła do konspiracji, uzyskała stopień porucznika AK, we wrześniu 1944 została awansowana do stopnia majora. Z racji wysokiej pozycji społecznej i doświadczenia delegowano ją w czasie powstania warszawskiego do rozmów z Niemcami na temat ewakuacji ludności cywilnej, która umożliwiła wyprowadzenie w dniach 8–10 września 1944 z Warszawy 20–25 tysięcy osób, głównie kobiet, dzieci i starców. Brała udział również w negocjacjach kapitulacyjnych.

W marcu 1945 została aresztowana przez Milicję Obywatelską pod zarzutem kolaboracji z Niemcami. Przez miesiąc przetrzymywano ją w Olkuszu, była przesłuchiwana przez NKWD. W styczniu 1946 Tarnowscy opuścili Warszawę i Polskę, by spotkać się z synem w Szwajcarii. Po śmierci męża w 1946 wyjechała do Rio de Janeiro do mieszkającego tam od 1943 syna. W 1949 w wypadku samochodowym w Brazylii zginął jej jedyny syn Andrzej. Do Polski wróciła w 1958, Polski Czerwony Krzyż przydzielił jej jednopokojowe mieszkanie na ul. Poznańskiej w Warszawie. Pochowana na cmentarzu Powązkowskim w Warszawie (kwatera Pod Murem II-1-31)[5].

Jej książkę zatytułowaną Wspomnienia opublikowała Krajowa Agencja Wydawnicza w 2002 (ISBN 83-88072-49-8).

Ordery i odznaczenia

[edytuj | edytuj kod]

Upamiętnienie

[edytuj | edytuj kod]

W 1999 w Polskim Czerwonym Krzyżu został ustanowiony i wyemitowany medal pamiątkowy na rewersie którego umieszczono postać Marii Tarnowskiej.

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. Maria Aniela ks. Światopełk-Czetwertyńska
  2. Maria Aniela ks. Światopełk-Czetwertyńska na Nowej Czetwertni h. Pogoń Ruska [online], Sejm-Wielki.pl [dostęp 2021-11-17].
  3. Jolanta Adamska, Maria hr. Tarnowska (1880-1965), Tarnobrzeg: Muzeum Historyczne Miasta Tarnobrzega : Jan A. Tarnowski, 2021, s. 52, ISBN 978-83-88660-63-4 [dostęp 2024-05-24].
  4. MARIA TARNOWSKA 1884–1965. wmpp.org.pl. [dostęp 2017-04-08]. (pol.).
  5. Cmentarz Stare Powązki: SEWERYN URUSKI, [w:] Warszawskie Zabytkowe Pomniki Nagrobne [dostęp 2020-05-24].
  6. M.P. z 2016 r. poz. 864 „za wybitne zasługi w obronie suwerenności i niepodlegości Państwa Polskiego”.
  7. a b c d e Stanisław Łoza (red.): Czy wiesz kto to jest? Uzupełnienia i sprostowania. Warszawa: 1939, s. 313. [dostęp 2021-11-17].
  8. Maria Aniela z Czetwertyńskich Tarnowska (1880–1965) [online] [dostęp 2021-11-17] (pol.).
  9. M.P. z 1927 r. nr 15, poz. 31 „za pełną poświęcenia pracę samarytańską”.

Bibliografia

[edytuj | edytuj kod]

Linki zewnętrzne

[edytuj | edytuj kod]